“Ben bir dahi olacağım”, Dali’nin sözleridir.
Gerçekten de bugün, bir dahi olarak kabul edilir. Resim yapmaya karar
verdiğinde,
-Ben bir dahi olacağım, der. Ne kadar iddialı
geliyor değil mi? Anlaşılan Dali’nin etrafında,
-Olursun anam olursun, demekle olunuyordu sanki,
diye kıkır kıkır gülen insanlar yokmuş, ya da kendini küçümsemeyi bir toplum
karakteri olarak benimsemiş bir coğrafyada doğmamış. Eğer öyle olsaydı, ben mi
dahi olacağım, ben neyim ki der, hayal etmekten vazgeçerdi. Başlarken sordum
ya, ne kadar iddialı geliyor diye değil mi? Peki, aslında iddiasız olması
anlamsız değil mi? Kendine profesyonel olarak bir alan seçiyor, bir sanat dalı,
peki niye literatüre girme, kendi sözünü söyleme çabası olmasın? İddia bunun
neresinde? Bence herkes, seçtiği alanın, en iyisi olma çabası içine girmezse
ayıp! O işi hiç yapmasın daha iyi!
Bakın Türkler olarak, istisnasız hepimizin
içinde, en başarılılarımızın bile içinde,biz de … mesleğindeyiz ama işte, bu iş
yurtdışında en iyi yapılıyor. Ya bırak Allah aşkına, o adamın nöronları senden
farklı mı çalışıyor, sen niye böyle bir engel koyuyorsun ki kendine?!
Mesela, ben bir olay anlatayım, Ankara’da bir
mimarlık ofisi, kurucuları Türkiye’de bir mimarlık ekolü olan bir okuldan
mezun, yine o okulda mimarlık öğrencilerine bir konferans vermek üzere değer
görülüp, çağırılmışlar, ilk slayt “Rem Koolhaas değiliz”. Rem Koolhaas,
mimarlık literatürüne girmiş, kendi özgün sözünü söylemiş, 90larda ünlenmiş,
hala aktif çalışan Hollandalı bir mimar. Ama açıkçası bir Mimar Sinan dehasına
kesinlikle sahip olmayan biri. Şimdi, sen Türkiye gibi büyük bir ülkenin, en
zeki, yetenekli çocuklarının gittiği bir üniversiteye gidiyorsun, ve sunumuna
böyle başlıyorsun. Onlara da zamanında, üniversitedeki hocaları bunu söylemiş. Buna
inanmışlar ve biz mimar olduk, kıyısından köşesinden kendi çapımızda para
kazanalım, aman mimarlık literatürüne girmek şöyle dursun, bunu bile hayal
etmeyelim, bunu düşünebilecek, mimar adayları da olursa, boş hayallere
kapılmasınlar. Düşünce bu! Bir de, siz kimsiniz ki, bir Rem Koolhaas
olacaksınız gibi bir önyargı ve aşağılamayla baktığı insanlar, Türkiye’nin en
parlak mimarlık öğrencileri!.. Konferans şöyle devam ediyor, aman boş hayallere
kapılmayın, yapıp yapabileceğiniz mimarlık sınırlıdır, üzmeyin canınızı, kıyıdan
kıyıdan geçip, mesleğinizin arkasından dolaşıp, bir iz bırakdan, bırakmayı
hayal bile etmeden, çıkışa doğru sessizce ilerleyin…
Açıkçası,ben kendi meslek grubum için söylesem
de, siz de iyi biliyorsunuz ki, Türkiye’de her alanda olan bir aşağılık kompleksidir
bu! Ben bu aşağılık kompleksini cidden anlayamıyorum. Hollanda Türkiye’nin
kaçta kaçı kadar bir ülke bilmiyorum ama zaten çok küçük, Türkiye kadar ne
insan, ne yaşayış, ne düşünce, ne tarih zenginliği olan bir ülke. Bu orayı
küçümsediğimden değil ama bizden daha üstün olabilecekleri hiçbir nokta yok.
Ayrıca eminim ki bizdeki kadar seçici zor bir eğitim sistemi de yok. Zaten
insan populasyonundaki zeki, yetenekli, yaratıcı insan sayısı, doğal olarak,
nüfus arttıkça artan bir değişken. Dolayısıyla, bu yetenekli topluluktan, en az
Rem Koolhaas kadar kendine özgü olabilecek mimarlar çıkmasın kİ? Bu mantık, son
derece olası bir olayı bu kadar abartıp imkansızlaştırmayı anlamıyorum.
Ama bir durum var ki, sen kendine inanmıyorsan,
başka insanlar sana niye inansın? Sen kendine değer vermiyorsan, yaptığın
işleri değersiz buluyorsan, seni başkaları niye takdir etsin?
İnsan, üniversiteye gidiyorsa, demektir ki o
artık, insanlık için çalışacak, yani para kazanmak için değil, bir kere bu
bilinç olmalı. Çünkü para kazanmak için, hayatı idame ettirmek için, bir
üniversite eğimine ihtiyaç yoktur. Bir taksici olarak, ayda, en az bir mimar
kadar hatta çok daha fazla para kazanabiliriz, mesela. Demek ki, para kazanmak
için bu işlere girişmedik, aynı zamanda, akademik bir saygınlığımız olsun
istiyoruz, o zaman, bunun hakkını vermemiz gerekir.
En iyi olmak, insanlığa, ortak bilgi birikimine
bir katkımız olması, mesleğimizi daha ileriye götürmeye çabaladığımız takdirde,
o zaman (kendi mesleğim için söyleyeceğim ama aslında bütün meslek grupları
için de söylüyorum) mesleğini ileri taşımış, evrensel kültüre bir miras
bırakmış, bugün de bir çok açıdan eserleri incelenip, hala bilgi üretiminin bir
nesnesi olan Mimar Sinan’ın yetiştiği topraklardan çıkan yüzlerce Rem Koolhaas,
Zaha Hadid, Frank Gehry çıkacaktır.
Bu yazıyı yazdıktan sonra, şöyle bir haber
gördüm, Çevre ve Şehircilik Bakanı açıklama yapmış; “Bizden mucit çıkmaz, ara
elemen yetiştiren bir ülkeyiz” diye.
